Mütevellit kelimesinin pek çok farklı anlamı vardır
Son zamanlarda günlük hayatta sıkça kullanılmaya başlanan mütevellit kelimesi aslında “doğmak” anlamına gelir. Zira bu kelimenin kökeni Arapçadaki tevellüt kelimesine dayanır. Bu sözcükten türeyen “velet” ve “mevlit” kelimeleri de aslında doğmak anlamındadır.
Bu sözcük günümüzde anlam genişlemesine uğramıştır. Kelime sadece doğmak anlamında kullanılmaz. Bir şeyin “neden-sonuç ilişkisi içinde ortaya çıkması” anlamına da gelir. Yani bir nedenden ötürü ortaya çıkan her türlü sonuç için bu sözcük kullanılabilir. Bu yönüyle kelimenin “meydana gelmek, bu sebeple, bundan ötürü…” gibi manalarının olduğunu söylemek mümkündür.
Örnek cümlelerle mütevellit kelimesinin farklı kullanımları
Bu sözcük günlük hayatta çok farklı alanlarda kullanılabilmektedir. Aşağıda bu kullanımlara dair bazı örnekler verilmiştir:
Doğal olayların sonuçları için kullanılır
Yoğun kar yağışından mütevellit köy yolları kapandı.
Meydana gelmek, oluşturmak
O zamanlar Bodrum beyaz badanalı evlerden mütevellit küçük bir kasabaydı.
Duyguların kişiyi harekete geçirmesi
Kalbindeki aşk sızısından mütevellit kenti terk etti.
Zorunluluktan ötürü alınan önlemler
Avrupa’nın yoğun göç almasından mütevellit bazı ülkeler sığınmacılar için kamplar kurdu.
Gelişmelerden ötürü ortaya çıkan güzel sonuçlar için kullanılır
Ağaçlandırma çalışmalarının hız kazanmasından mütevellit çorak araziler yeşil bir görünüme kavuştu.
Herhangi bir kişiden ötürü bir durumun değişmesi
Nazım Hikmet’in yurt dışında yaşamasından mütevellit yabancı yazarlar Türk edebiyatını yakından tanıdı.
Yaşanan bazı sıkıntıların doğal sonucu
Vietnam Savaşı’nda pek çok çocuğun anne babasız kalmasından mütevellit Vietnam’da çok sayıda yetimhane kurulmuştur.
Fiziksel etki
Radyoloji teknisyenlerinin maruz kaldıkları radyasyondan mütevellit sık sık hastalandıkları bilinmektedir.
Yukarıdaki örnekler incelendiğinde şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır: Her ne kadar kullanım alanları farklı görünse de bütün örneklerde sözcüğünün anlamının “belli sebeplerden ötürü ortaya çıkan sonuçlar” biçiminde olduğu görülmektedir. Yani “bu sebeple, bundan ötürü” demenin başka bir yolu da mütevellit kelimesini kullanmaktır.
“Bundan mütevellit…” ile başlayan cümleler ne demektir?
“Bundan mütevellit” ifadesi, “bu sebeple”, “bu nedenle”, “buna bağlı olarak” gibi anlamlara gelir. Bu ifade, bir önceki cümlenin veya paragrafın sonucu veya sonucunu açıklamak amacıyla kullanılır. Yani, “bundan mütevellit” ifadesiyle bir durumun veya olayın sebebini veya sonucunu ifade ederiz. Örneğin:
“Bugün hava yağmurlu, bundan mütevellit pikniğe gitmeyi erteleyebiliriz.” “Arabanın lastikleri patlamıştı, bundan mütevellit seyahate geç kaldık.”
Bu ifade, cümlede önceden bahsedilen durumun veya olayın sonuçlarını açıklarken kullanılır.
İçinde mütevellit kelimesi geçen örnek bir şiir
Bir bahar sabahında doğan güneş,
Göklerde parlayan ışık mütevellit.
Uyanır doğa, uyanır her bir renk,
Hayatın içindeki güzellik mütevellit.
Deniz kumla buluşur, dalgalar öpüşür,
Rüzgarın dansıyla sahil mütevellit.
Kuşlar öter, çiçekler açar, gök gürler,
Doğanın büyülü sahnesi mütevellit.
Bir sevgi düşün ki yüreklerde yeşerir,
Gözlerde parlayan umut mütevellit.
Paylaşmak, sevmek, anlamak, hoşgörü,
İnsanlığın yolunda rehber mütevellit.
Hayatın içinde anlam, mana bulsun,
Dünya bir bahçeye dönüşsün mütevellit.
Sevgiyle dolu yüreklerde umut olsun,
Daha güzel yarınlar için gayret mütevellit.
İçinde bu kelimenin geçtiği örnek bir öykü
Peyami, küçük bir kasabada yaşayan neşeli ve meraklı bir gençti. Her gün ormanın kenarındaki eski bir kütüphaneye gider, kitapları karıştırır ve farklı dünyaların kapılarını aralardı. Bir gün, kütüphanede eski bir kitap buldu. Kitapta, kayıp bir hazine haritasının gizemi anlatılıyordu. Haritayı bulup hazineyi bulmak, Peyami’nin hayalini süslemeye başladı.
Peyami, haritanın işaret ettiği yere gitmeye karar verdi. Yola koyulduğunda, kocaman bir ormanın içinde buldu kendini. Haritayı takip ederken zorlu engellerle karşılaştı. Derin nehirleri geçti, yüksek dağları tırmandı, karanlık mağaralardan geçti. Her adımı, hazineye bir adım daha yaklaştığı anlamına geliyordu.
Sonunda, haritanın işaret ettiği yerde büyük bir ağacın altında durdu. Toprağı kazdı ve bir sandık buldu. Sandığı açtığında, içinde değerli taşlarla dolu bir hazine buldu. Ancak Peyami’nin dikkatini hemen yanındaki eski bir kitap çekti. Kitabı açtığında, hazineyle ilgili bir not buldu.
“Değerli Gezgin,
Bu hazine senin için değil, tüm kasaba halkı için. Bu hazineyle eğitim ve sağlık hizmetleri kurulacak. Bizim için en değerli hazineler, toplumumuza katkı sağlamaktır. Senin çaban, bunun gerçekleşmesine mütevellit olmuştur.”
Peyami’nin yüzü gülümsemeyle dolup taştı. Hazineyi kasaba halkına teslim etti ve tüm kasaba halkı birlikte daha iyi bir gelecek inşa etmeye başladılar. Peyami, keşiflerinin en değerli hazinesinin toplumunun iyiliğine hizmet etmek olduğunu öğrenmişti.